Sammy

Sammy

Woensdag, 14 mei 2025 17:57

Een lezer blogt: Annick Vansevenant

Gelezen XXXVI

Annick Vansevenant

voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M

Editie mei 2025

 

Non-fictie

Taal is een kat, Ann De Craemer, Atlas contact, 2025***

Deze germaniste is bezeten van taal wat op zich bijna een tautologie is. Deze kennismaking met een vrouw vol weetjes over taal was leuk, boeiend en nooit belerend. De Craemer schrijft romans, won met haar prozadebuut Vurige tong de Bronzen Uil Publieksprijs (2011). Ze is een West-Vlaamse en dat merk je naderhand ook wel in dit boek.

Taal is een kat bestaat uit een aantal columns o.a. verschenen in De Morgen en Onze Taal. Altijd gaat het over taal en taalgebruik en taalgebruikers. Die combinatie maakt dat alles leesbaar en verteerbaar is. Niet te vergelijken met een schoolse les Nederlands. Bijwijlen grappig, ontroerend, herkenbaar, krachtig en uiteraard naar taalgebruik en stijl correct.

De auteur houdt van dialecten en beschouwt deze als een vorm van erfgoed. Ze grapt in het West-Vlaams, houdt een pleidooi voor het Zuid-Nederlands als de noorderburen dwars liggen, maar laat ook toe dat taal mag en moet evolueren door andere maatschappelijke gebruiken of vooruitgang op domeinen zoals bijvoorbeeld techniek, wetenschap of medische kennis.

Dat verklaart de titel van het boek. Taal is lenig als een kat en past zich aan als de omstandigheden veranderen. Zo is taal altijd een teken des tijds van communicatie in die betreffende tijd.

Mooi is ook hoe ze vertelt hoe een ‘aangelande’ kat haar na een depressie weer tot schrijven bracht. Al spreken katten - voor zover ik weet - geen Nederlands kon non-verbale communicatie haar toch aanzetten tot woordproductie.

Ik hou mijn kat in de gaten en beschouw het boek als aanrader voor wie een hart heeft voor taal, taalkundig is en van grappig West-Vlaams houdt.

 

Heelal van papier, Koen Vergeer, Atlas Contact, 2025**

Deze auteur is zot van auteurs. Zodanig zelfs dat zijn heelal gevuld wordt, niet van papier maar wel van woorden op papier over en van 'grote' auteurs. 

Vergeer schrijft brieven naar schrijvers en denkers van vroeger en nu. Schrijvers die met hun schrijven een ruimte creëerden waarna het denken en gedachtengoed een nieuwe start kon maken. Zo schrijft Vergeer brieven naar o.a. Harry Mulisch, Rainer Maria Rilke, Friedrich Hölderlin, Lucebert, Joost Zwagerman... Ieder hoofdstuk in dit boek is een brief naar een bepaald figuur voor wie Vergeer een boontje heeft.

Lezers raad ik aan om de inhoudstafel te lezen. Als niemand van de geadresseerden je iets zegt, dan is de grandeur van Vergeer niet aan jou besteed. De auteur focust op zijn interesse. En als hij dat doet, doet hij het zeker goed. Schrijven gaat hem af. 

Af en toe wil hij, al spelend, de overtreffende trap bereiken. Maar als die trede een stap te ver wordt voor wie de geadresseerde nauwelijks kent, dan verliest de tekst alles en blijft alleen het schrijversego over.

Vergeer vertoont en toont vooral zichzelf. Voor mij net een stap te ver.

 

De monsters van onze tijd, Khalid Benhaddou, Ertsberg, 2025****

Op de backcover wordt Benhaddou gesitueerd als een moslimtheoloog die o.a. met Rik Torfs ('Mag God nog?', 2017) samenwerkte. Eerder een rem dan een stimulans wat mij betreft.

De titel is alvast eentje om nieuwsgierig van te worden. De monsters van onze tijd. Tja, in 2024 en zeker 2025 zien we ze zichtbaar zitten. 

Op de cover wordt het werk als 'essay' omschreven al telt het boek behoorlijk wat bladzijden en een stormvloed van ideeën. De auteur baseert zich voor de titel op Antonio Gramsci: 'De oude wereld sterft en de nieuwe kan niet geboren worden. In deze tussentijd verschijnen de monsters.'

Ethiek blijf achter ten opzichte van technologische vooruitgang en dat is de kern van zijn pleidooi. 

De eerste waarschuwing is belangrijk en kan niet actueler. Er is een vorm van 'waarheidsmoeheid'. Hoe achterhalen wat waar en wat fake is? De auteur haalt aan dat we leven in een samenleving met meer contacten maar met minder relaties. Als voorbeeld: de gemiddelde Vlaming hangt zowat 3 uur per dag aan zijn of haar Smartphone.

Hij gebruikt de term 'atomisering'. Volgens Benhaddou is het aantal democratieën in deze wereld sinds 2006 gedaald. Overigens maakt de auteur een snoeiharde analyse over de nostalgie van het verleden en maakt tegelijkertijd komaf met de retoriek van het Vlaams Belang. Vlaanderen is altijd een centrum van migratie geweest, eeuwenlang. De Vlaamse identiteit is een parabel van eeuwenlange migratie-effecten en overheersing.

De auteur gaat breder dan de betreden paden van het actuele politieke jargon. Laat de problemen, de monsters, maar komen. Allemaal bijeen en dan proberen een uitzicht te vinden. Geen geringe opdracht. Het grote pluspunt is dat dit lange essay voer voor discussie geeft.

Vier frappante voorbeelden: 

  • Waarom wordt België niet gewoon (terug) één staat? Wat is het voordeel van diversiteit in bevoegdheden voor een land van circa 11 miljoen inwoners? Wat maakt het verschil tussen Wallonië, Vlaanderen of Brussel? Een boeiende piste. Wat betekent identiteit? En zijn de breuklijnen in ons land net niet de oorzaak van een gebrek aan sociale cohesie en een eenduidige aanpak wat mensen met een migratieachtergrond betreft?
  • Economische nulgroei is geen optie voor de auteur. Hij gelooft in de technologie en de kansen om daardoor economie te laten groeien. Hij wil de economische ambitie niet opgeven maar wel technologie omschakelen naar een duurzame oplossing. Ook hier een visie die in vraag kan gesteld worden en zeker niet aanleunt bij de groenen. Hij wil de groei niet stilhouden maar verscherpen en laten groeien op een manier die de wereld ten goede komt. Is dat mogelijk? Gezien de aarde niet oneindig uit te putten is? 
  • Hoelang kan de collectieve West-Europese schuld spelen als je de oorlog in Gaza volgt? Collectieve schuld kan volgens de auteur transformeren van een proces van rechtvaardigheid naar een politiek dilemma en zelfs blindheid. Duitsland heeft het moeilijk met deze oorlog en blijft Israël steunen. Correct?
  • Wat zijn grenzen? Landsgrenzen zijn een territoriaal gegeven en dus vanuit machtsoverwegingen of oorlogen ontstaan. Wat betekent dit voor een mens die migreert? Grenzen zijn niet alleen een afbakening van territoriale macht maar ook bepalend voor de identiteit als burger. Migratie is geen tijdelijk fenomeen maar is een constante in onze wereldgeschiedenis.

Voer genoeg dus voor een oprechte discussie. De taal van Benhaddou is helder en biedt openingen om politieke brains te rekken. Grappig is ook dat deze auteur net als Ann De Creamer niet houdt van tussentaal in het onderwijs of waar dan ook.

 

Wisselwachter, Geert Mak, Atlas Contact, 2025*****

Eerst een bekentenis. Dit is het eerste boek dat ik las van Mak. Er is dus, welbeschouwd, sprake van een gat in mijn cultuur. Want de kennismaking dankzij 'Wisselwachter' vond ik grandioos. De historische lijn van het boek situeert zich tussen de jaren 1933 en 1945 en neemt als vertrekpunt de VS. We maken kennis met president Roosevelt, diens vrouw Eleanor en een aantal vertrouwelingen om en rond het ambt én hun gezin. Zo ontmoet je figuren als Harry Hopkins en zijn dochter Diana, Lorena Hicock (Hick)  die hartsvriendin (of meer?) is van Eleanor, Missy Le Hand die de hartsvriendin (of meer?) is van de president,... Verder ontmoet je oorlogscorrespondenten en -journalisten zoals Ed Murrow en Martha Gelhorn. Ed Murrow gaf als verslaggever dagelijks een radio-uitzending vanuit Engeland over de evolutie van de oorlog. De radio was toen de nieuwste vorm van snelle internationale communicatie die baanbrekend was. Zijn broadcasting werd enorm gevolgd door de Amerikaanse bevolking wat hun attitude ten aanzien van West-Europa fel beïnvloedde. Boeiend is ook de visie op Churchill met achtergrond over zijn smeekbedes én leugens richting Amerika.

Het boek leest als een roman omdat deze belangrijke personages ook als persoon worden voorgesteld, hun karakter uitgespit. Dat maakt de politieke lijn van het boek, al bij al behoorlijk complex, verteerbaar. Enorm interessant is hoe de opkomst van het Nazisme, de dreiging en de start van de Tweede Wereldoorlog verteld wordt vanuit Amerikaans oogpunt. Hoe kwam Europa over? Wat waren de belangen? Hoe sterk speelde het verlangen naar isolationisme in de VS? Verrassend is het te lezen hoe ambassadeur Kennedy (de aartsvader van alle latere Kennedy's) partij trok voor Hitler en Roosevelt deed aarzelen omdat hij niet graag de katholieke stemmen verloor.

Eleanor krijgt een belangrijke rol in het geheel net zoals de figuur van Hopkins, eigenlijk een soort schaduw-president met veel ideeën, een goede verbale, krachtdadig maar zeer slordig omspringend met zijn centen en het overheidsgeld. Eleanor wordt hier anders geschetst dan wat ik las in haar autobiografie (The autobiography of Eleanor Roosevelt, Harper, 2014) of in de roman 'Witte Huizen' van Amy Bloom (Nijgh&Van Ditmar, 2018).

Kortom, Mak schreef met dit boek een blikopener van formaat. Een absolute aanrader om ook iets meer te snappen van het actuele gebeuren in de VS onder Trump. Zoals altijd: l'histoire se répète. 

 

Verwilderen, Linde De Vroey, Ertsberg, 2025***

De auteur is historica en wildernisfilosoof. Ze doet aan onderzoek over rewilding aan de UAntwerpen. Rewilding? Wildernis? Een Vlaamse filosoof? Een combinatie die alvast nieuwsgierigheid wekt. De ondertitel van het boek 'over de grenzen van natuur en cultuur' verklapt iets meer.

Het mensdom heeft onmiskenbaar een enorme impact op de natuur. De cultivering door landbouw, de industrialisatie, de bevolkingsexplosie,... dwingt de natuur in een hoekje. Sommige mensen hebben niets liever. Een park om zonder gevaar te wandelen, een netjes gemaaid gazon, een huisdier aan je voeten,... dat is pas genieten en goed. Hoe de natuur vroeger was, wat haar impact was en hoe onze grootouders, voorouders daarmee omgingen, is compleet vergeten of totaal geromantiseerd. De auteur spreekt over 'natuuramnesie'. We kunnen ons geen voorstelling meer maken hoe de natuur was in onze contreien een eeuw, een paar eeuwen geleden. Er is gebrek aan verbeelding en kennis over hoe werd samengeleefd met natuurlijke elementen.

De auteur pleit voor rewilding. Een terug loslaten van de natuur, waar het kan, op ritme en basis van hoe natuur met zichzelf omgaat. Wildernis-oases creëren en mensen terug leren zien hoe natuur 'echt' werkt. Want uiteindelijk is de mens ook deel van die natuur en de natuur dus geen vreemde. Het zou heilzaam kunnen zijn voor de mens om wat meer wildernis dichtbij toe te laten en opnieuw een vorm samen-leven te vinden met wat voor ons levensnoodzakelijk is.

De Vroey roept interessante vragen op. In hoeverre laat je de natuur haar gang gaan? Waar begint en eindigt de controle, het management wat betreft natuurbeheer? Ze toont het belang aan van grote roofdieren of dieren met een sleutelpositie in bepaalde natuurgebieden; de ganzen in de Oostvaardersplassen, de wolven in Yellowstone.

In die zin is het boek voer voor discussie voor iedereen die te maken heeft met natuur. Beleidsmatig vormen politici, landbouwers, natuurbeheerders zeker een doelgroep. Maar haar betoog stopt hiermee niet. Het gaat iedere mens aan en we moeten opnieuw verbeelding vinden om de grens tussen natuur en cultuur anders en beter te maken, natuurlijker te maken.

Hoe kunnen we samenwerken om de zelfregulatie, eigen aan de natuur, toe te staan en er zelf beter van te worden.

Een boeiende uitdaging.

De Vroey schrijft klaar en helder al valt ze misschien te veel in herhaling en is de stijl iets te overtrokken naar mijn idee.

 

Fictie

De stad en zijn onvaste muren, Haruki Murakami, Atlas contact, 2024****

Absoluut onvast is wat je kan zeggen over het centraal gegeven van dit boek. Alles is raar en toch vrij reëel geschreven. Daarin toont zich de meester Murakami. Je wordt meegenomen en per paragraaf denk je, nee. Maar je leest verder en dan denk je, ja. Of je draait bladzijde om en om en dan denk je ja en nee.

Niets is waar. Niets is hier. Alles is daar. Alles is hier. Niets staat vast. Alles is onstandvastig.

Door de realistische details ga je mee in de droom. Als stadverkenner van een stad zonder plan, wordt hij gecatapulteerd in een bibliotheek. Het lijkt op iets, maar een klok staat stil. Iemand steekt een kachel aan. Is hij de baas? Bestaat hij echt als baas? Wat doet hij in die bib? Waarom is hij er zo zelden? En welke rol speelt de secretaresse?

Een autistische jongen spekt het verhaal.

Murakami is een meester in absurde realiteit. Hij beschrijft de meest eigenaardige zaken, het irreële zo nabij qua taal alsof je een nootje kraakt op je aperitieftafel. Nooit ben je zonder grond onder de voeten. Altijd beneemt de stijl je adem en gaat het verhaal weg in een andere atmosfeer.

Als lezer blijf je perplex achter. Met mijn excuses. Eigenlijk wil ik het verhaal niet vertellen. Je moet gewoonweg durven. Lezen en jezelf laten lezen. De beste manier om tijd te vergeten tussen leven en dood, tussen boeken en niet ver van een kachel of… in de zon, naargelang het seizoen.

 

Tales from the cafe, voordat de waarheid uitkomt, Toshikazu Kawaguchi, Meulenhoff, 2023****

Is het toeval? Het boek hiervoor beschreven van Murakami speelt ook met de tijd, met een leven na de dood, met ontmoetingen na het afsterven. Is Japan gek van afscheid of ontevreden met het geleefde leven? Geen idee. Maar de gelijkenis is wel frappant.

Er is een café die bekend is omdat je er terug kan keren naar het verleden. Niet zomaar. Er zijn zeer belangrijke regels. Die worden in het boek wel een paar keer herhaald opdat je als lezer je verbeelding niet te ver laat gaan. De hoofdregel is dat je reis naar het verleden beperkt is. De tijd namelijk die nodig is om je warme koffie koud te laten worden. Tegelijkertijd moet een dame die altijd leest, naar het toilet vertrekken vooraleer het zover is. 

Dergelijke details maken het boek grappig en verteerbaar. Al is het menselijk drama van voorbije levens zeer dichtbij. Er wordt gespeeld met tijd. Er wordt gereflecteerd over emoties van toen en nu, over spijt, over datgene wat je nog kwijt wou net toen het te laat was. De meest pregnante regel is dat je wel iets kan zeggen, een dialoog kan opbouwen maar het verleden niet meer veranderen.

Veel mensen hebben met elkaar te maken. Als introductie krijg je een plattegrond van hoe figuren met elkaar verbonden zijn. Maar dat vertelt niet alles. Uiteindelijk blijft het afwachten of wie bestelt in het café, de dame met het boek, het meisje dat de klanten toelaat... nog levend zijn of zich in een ander tijdsgedeelte bevinden. In het café hangen drie klokken.

En de deur zegt altijd 'klingeling'. 

Lichtvoetig schrijven over zwaarwichtige levensvragen. Naar mijn opinie een verteerbaar boek over menselijke tragiek met een luchtige klank en een vrij aparte invalshoek.

 

Stargate, Ingvild H. Rishoi, Koppernik, 2022***

Een kerstvertelling bespreken in de lente... waarom niet? Even onderduiken in een Scandinavisch landschap, de natuur voor zich laten spreken en zoeken naar warmte ondanks of dankzij mensen. Rishoi schrijft mooi; zinnen als een skelet uitgebeend. De sobere, indringende stijl is meeslepend en laat je vergeten dat hier de zon schijnt en temperaturen wat oplopen terwijl je leest.

Altijd zijn haar boeken een verhaal van eenzaamheid, vervreemding en hoop. Haar vorig boek, ‘Winterverhalen’, kan je lezen als een intro op dit werk.

Ze houdt haar stijl aan. Een familieverband, een kans op verbetering, een dochter die wil dat haar vader nuchter blijft en werkt en een kerstboom voor haar meebrengt. Een droom neigend naar een nachtmerrie. Maar op een of andere manier zijn er altijd ‘anderen’. Niet altijd de mensen van wie je warmte verwacht maar opeens grond geven onder je voeten.

Het is een vertelling.

Misschien heeft onze wereld nood aan dat soort verstilde verhalen. Een vertelling zonder grote woorden, iets wat kan gebeuren van mens tot mens. Een herkenbaarheid met diepgang.

Nee, de wonderen zijn de wereld niet uit. Maar of hier een wonder gebeurt... tja, dat zal je nu niet te weten komen.

 

Place Brugman 33, Alice Austen, Ambo/Anthos, 2025*****

Ongelooflijk hoe een buitenlandse jonge auteur inzicht krijgt in de Brusselse kringen op een moment dat de wereld in crisis zit. We spreken over de jaren net voor de Tweede Wereldoorlog. Alles wat vast zat, komt los. Zowel in staatssystemen als tussen mensen.

Alice Austen beschrijft de bewoners van een appartement. De titel ook van het boek. Tijdelijk was dit ook haar adres toen ze in Brussel verbleef.

Uiteraard zijn er de details die het Brussel van toen tot leven brengen. Uiteraard is er de diversiteit van bewoners in een flatgebouw. Niet iedereen is wat hij of zij lijkt te zijn. Toeval is waar je verblijft en wie je buur is. Toeval wordt een feit als de oorlog mensen uit elkaar drijft, met argwaan naar elkaar doet kijken. Tja, de Vlamingen in deze wijk van Brussel komen er bekaaid vanaf in deze roman. Ze blijken uit op geld en heulen mee met de vijand (Duitsers). Al geeft Austen toch een genuanceerd beeld van Duitse soldaten die hier willens nillens hun ding onder dwang deden.

Maar er is talent aanwezig in Place Brugman. Voor filosofie, voor kunst, voor vriendschap, voor jaloezie en chagrijn.

Ongelooflijk hoe deze auteur een dynamiek weergeeft, gesitueerd op één adres, en daarmee de wereldgeschiedenis ook intiemer maakt.

Voor mij toch wel de ontdekking van 2025 (al is het jaar nog jong).

Nooit meer ga ik naar Brussel zonder dit adres gezien te hebben. 

 

Narcis, Judith Fanto, Ambo/Anthos, 2025***

De titel is enigszins misleidend omdat het helemaal niet gaat over Narcissus, de mythische figuur die zichzelf spiegelt en weergaloos gefascineerd is door zijn spiegelbeeld. Narcis is voor Fanto de bloem, de lentebloeier met een vrij specifieke kleur. Dat dit belangrijk is, heeft dan weer te maken met de hoofdfiguur Manno, die restaurateur is van kunstschilderijen. Narcis mag men beschouwen als een historische roman die zich hoofdzakelijk afspeelt in de jaren '20-'30 van vorige eeuw. De opkomst van het nazisme werpt zijn schaduwen over het leven van Manno en zijn vriendengroep. Die groep kwam tot stand na een dramatische wending in het leven van de tienjarige Manno. Toen zijn moeder stierf nam zijn tante in Wenen de pleegzorg op. Een afschuwelijke, harde omgeving die het hoofdpersonage alleen overleefde dankzij zijn artistiek talent. Op de kunstacademie ontstond een vriendengroep en die was bepalend voor zijn jeugd en houding naar de toekomst.

Het boek leest als een trein en de auteur zet de personages goed afgetekend neer. Het verschil in afkomst, het verschil in politieke strekking met nazisme enerzijds en communisme anderzijds, geven een goed beeld van hoe een vriendengroep langzaamaan door omstandigheden verandert en vervreemdt van elkaar.

Voor het zover is, gebeurt wel een en ander in die groep van jonge mensen. Eerlijk gezegd, soms is de wirwar van relationele toestanden een hotpot van jewelste. Mijn inziens is niet alles mogelijk tussen vijf à zes mensen. Het verhaal zwiert van de ene verhouding naar de andere. Had de auteur zich daar iets wat meer soberheid aangemeten dan was dit naar mijn gevoel een voltreffer. Want mooi is dat de hoofdfiguur, als verteller eigenlijk het verleden restaureert, het doek verbindt, de juiste pigmenten weet te zetten en de narcissen ooit verbleekt op een schilderij tot leven brengt.

Ondanks een teveel aan emotionaliteit in een beperkt gezelschap, een mooie en goed uitgewerkte roman.

Toch wel boeiend hoe twee recente boeken de jaren '20-'30 aanhalen. Een teken aan de wand?

De volgende bespreking zit ook net op die grens.

 

De Schönwalds, Philipp Oehmke, Meridiaan uitgevers, 2024***

Vergis je niet. Dit is helemaal geen verhaal zoals je die meemaakt of volgt  in 'Thuis' of 'Familie'. Al bij al verre van romantisch en niets wat je je voorstelt bij een traditionele familieroman. Zelfs de coverfoto van de Nederlandse vertaling zet een potentiële koper op een verkeerd been. De titel misschien ook. De oorspronkelijke titel is ‘Schönwald’.  Dat doet denken aan ‘mooi woud’, misschien zelfs ‘schijnwoud’ of een zijsprong naar 'Schwarzwald'. Door de titelvertaling krijg je meer het idee van familietoestanden en naar mijn mening dus naar een zijspoor neigend.

De auteur is bekend in veel kringen als prominent journalist van Der Spiegel. Hij heeft veel gehoord, belangrijke en bekende mensen ontmoet, veel gezien, op veel plaatsen gewoond en is als Duitser in Bonn geboren.

‘De Schönwalds’ is geen gemakkelijk boek. Hard en geconcentreerd geschreven wat het leesritme fel naar beneden trekt. Vergelijkingen trekken je van heden naar verleden, van hier naar veel verder ginder, van rijk naar arm, van de Hudson River (NY) tot een perfect draaiend ziekenhuis in Afghanistan. Allemaal boeiend maar soms storend om het verhaal te vinden. Want de startplot is een bom, een verfbom nota bene, geworpen naar een queer boekhandel in Berlijn geopend door een Schönwald. Je denkt dat het hiermee start, maar dat feit is slechts ten dele oorzaak en niet tekenend voor de rest van het boek. Zoek geen verhaallijn. Er worden feiten zonder startpunt aangehaald.

Hoofdfiguren zijn de dus vader Harry-Harald, moeder Ruth en hun (?) kinderen Karolin, Chris en Benni.

Je krijgt ze allemaal aan het woord. Soms in het heden, soms in flashback.

De familie lijkt samen te hangen en status is belangrijk. Maar elk familielid heeft leugens te camoufleren, de neiging hindernissen te over- of onderschatten en een zijweg te zoeken die soms ook doodloopt. 

Eigenlijk zijn het allemaal letterlijk genomen 'weg-wezen'. Tot daar volg je het idee 'familieroman'.

Als je leest en verder leest, merk je dat deze branche het boek niet dekt. De familie wordt gebruikt als middel om de tijden te plaatsen. Je mist de karakters, de personages pur sang, het diepere inzicht in psychologie.

Wie denkt dankzij ‘De Schönwalds’ beter inzicht te krijgen in hedendaagse mechanismen van doen en laten, aangestuurd door wat je vanuit de buitenwereld niet onder controle kan krijgen, zit juist. De buitenwereld is belangrijker en zet de toon voor de gesprekken binnen de familie die eigenlijk een prototype zijn van ‘een familie’. 

Oehmke schrijft als de beste. Laat dat duidelijk zijn. Maar hij gebruikt het idee ‘familie’ voor statements en herhaalt hiermee een traditie van Duitse literatuur à la Thomas Mann (zeker sterk aanwezig in het boek). Dat is lichtjes verrassend en doet de lezer die onbevangen begint enigszins naar adem happen.

 

Detective

Tyler Green komt nooit meer vrij, Nicci French, Ambo/Anthos, 2025****

Het koppel Nicci Gerrard en Sean Franch zijn al goed 25 jaar bezig onder de auteursnaam Nicci French. Eigentijds, goede setting van personages, complex maatschappelijk gegeven en altijd een of meerdere moorden.

Perfect om tijd mee te doden… al is het boek absoluut nooit doodvervelend. Echt goed uitgekiend en altijd sympathiek omschreven.

Deze laatste exploot gaat over Tyler Green, beschuldigd van moord op een schoolvriend terwijl een feestje met diverse vrienden en vriendinnen bezig was. Na 30 jaar komt Tyler vrij en wil zijn waarheid duidelijk maken aan zijn vrienden en vriendinnen van weleer.

Gastvrouw is ook de vrouw van een Britse minister en dat zet druk op de zaak voor inspecteur Maud O’ Connor. Samen met haar kompaan Carrie gaat ze er tegenaan. Tijdlijnen, wie waar wat deed, een huis met veel trappen, kamers en kantjes… Je blijft zelf puzzelen.

Eerlijk. Het eerste simpele idee was juist. Maar dan worden zijsporen gelegd en slaagt het duo Nicci French erin je toch 500 bladzijden bezig te houden.

Hoogstaande literatuur? Niet echt. Wel heel goed gecast en zonder ook maar iets van dip tot het einde boeiend.

Entertainment met een doodsmaakje. Het smaakt naar meer. 

 

Jeugdliteratuur

Mijn vriend Sunny, Jake Biggin, Kokboekencentrum, 2025***

Met een kleinzoon (8 jaar) op stap gaan in een boek. Dan zwijg je en je bekijkt de reacties en doet aan waarneming over plezier of desinteresse. Sunny is een hondje, een teckel, die onvoorwaardelijk liefde toont aan Alice, zijn baasje, en haar ondervraagt over het leven.

Wat is mijn besluit na het zien lezen?

De leesbaarheid voor een achtjarige zit prima. Er is geen teveel aan tekst en alles zet aan tot meer. Vanaf acht jaar zou dit boek ook een vraagbaak kunnen worden. Waarom? Hoe? En wat is dan eigenlijk vriendschap? In de tekst zitten vele ‘wijze’ woorden. Die vragen soms wat uitleg en dat is dan weer een aanleiding tot meer. Zoals boeken moeten zijn.

De illustraties zijn sober en goed uitgelijnd maar spelen misschien net te weinig met kleur en aantrekking. Niet alles wat wijs is, hoeft pasteltinten te krijgen. Fantasierijk was het voor mijn kleinzoon niet. Daardoor is het evenwicht tussen het visuele en het tekstuele ietwat uit balans. 

Maar alvast een goede insteek voor twee uur plezier. Een uurtje kijken en daarna nog een uurtje filosoferen... Waarom niet?

 

 

 

 

Het eerste Cahier Jeroen Brouwers is verschenen.

Op 8 mei (om 20 uur) stelt Wim Oosterlinck het nummer voor en praat hij met de redactieleden over de schrijver die ze allemaal van nabij hebben gekend: herinneringen en anekdotes worden afgewisseld met informatie over de inhoud van het Cahier en de verdere plannen van de Stichting Jeroen Brouwers.

Na afloop trakteert de Stichting op een drankje.  

Inschrijven is gratis, en kan via bestelling@dezondvloed.be

 

 

23 mei om 20 uur komt Birsen Taspinar, psychologe en zus van nieuwslezeres Fatma Taspinar, praten over haar nieuwe boek 'De pijn diep vanbinnen' over racismepijn bij gezinnen. Ze zal hierover geïnterviewd worden door klinisch psychologe Kathy Van Crombruggen. Birsen Taspinar verdedigt het idee dat mensen in staat zijn om doorheen generaties te groeien na pijn. Want leren uit vervelende, lastige en ingrijpende situaties, is niet iedereen gegeven.

Toch kan iedereen het leren. Taspinar begeleidt al jaren mensen met trauma’s. Veel patiënten vertellen haar over de diepe wonden van racisme. In dit boek trekt ze al deze draden van haar praktijk samen. 

Welke ervaringen hebben ouders met racisme en discriminatie? Wat is de impact ervan op hun kinderen? Welke handvaten zijn er om ermee om te gaan? Wat kunnen hulpverleners eruit leren? En - niet onbelangrijk - hoe doen gezinnen dat, na situaties van uitsluiting? Talenten en bepaalde privileges kunnen daarbij helpen. Maar wat als die beperkt zijn?

"Het is bijna een flashback. Ik was als veertienjarige tegengehouden in de winkel. En nu overkwam dat ook mijn kind. Dat ook mijn kinderen zich extra moeten bewijzen en nog zoiets moeten meemaken vind ik onrechtvaardig. Het doet iets aan mijn geloof in de samenleving. Je krijgt het gevoel dat het niet meer goed komt." Woorden van een Congolees-Belgische moeder. Ze is een van de tientallen ouders van kleur met wie psychologe Birsen Taspinar in gesprek ging.

Hoewel haar boek toespitst op racisme, overspant het thema van generationeel trauma alle culturen en is het een zeer menselijk iets, dat voor velen herkenbaar zal zijn. Of je het zelf bent of iemand anders, iedereen kent wel iemand die worstelt met onverwerkte en vaak geërfde pijn. Daarnaast kan je ook tips vragen voor wanneer je getuige bent van racisme of om racisme net te voorkomen. Het belooft een interessante avond te worden die veel perspectieven biedt en alleen maar beter kan worden door de inzichten en interpretaties van ons publiek. Breng dus zeker familie, collega's, en/of vrienden mee om te luisteren, delen, bij te leren, of te omkaderen. Stuur het evenement rond naar geïnteresseerden, en maak er samen met ons een warme en leerrijke avond van. 

Inschrijven kan via deze link.

De toegangsbijdrage is naar goede gewoonte 4 euro, zodat we interessante gespreksavonden kunnen blijven organiseren.

 

Foto door Jeroen Hanselaer (c) en bezorgd door Birsen Taspinar. 

Over de auteur

Birsen Taspinar is klinisch psychologe en systeemtherapeute. Ze is verbonden aan de opleiding en het kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee Hogeschool. In 2013 debuteerde ze met Moeders van de stilte.

Inschrijven kan via https://forms.gle/k9q7xskdv6dpM8ab9

Toegangsbijdrage is 4 euro, zodat we interessante lezingen kunnen blijven organiseren. 

 

 

 

 

 

Donderdag 10 april om 20 uur komt schrijver en filosoof Alicja Gescinska haar novelle voorstellen. Het boek is geïnspireerd op de reis die ze naar Beiroet maakte, waar ze de Palestijnse vluchtelingenkampen bezocht, een ervaring die diep onder haar huid is gekropen en waarover ze graag in onze boekhandel komt getuigen. Virginie Platteau gaat met haar in gesprek over haar ervaringen en het boek dat daardoor uit haar pen is gevloeid.

Het belooft een literaire en filosofische avond te worden. Ben je er graag bij? Schrijf je (en je vrienden of andere geïnteresseerden) in via deze link.

 

Over het boek

In 2019 brengt Mona enkele weken door in Beiroet om daar te werken aan een nieuwe reportage. Op zoek naar beelden die haar sterken in haar roeping als kunstfotografe vindt ze onverwachts vriendschap bij Ruba, Juhaina en de Palestijnse Suhaila. Wanneer Suhaila Mona meeneemt naar de plek van haar geboorte - het vluchtelingenkamp waar haar moeder nog steeds woont - zal niets nog hetzelfde zijn. In de vriendschap die zich ontvouwt leert Mona anders te kijken naar de wereld en zichzelf, en naar dat wat de vier vrouwen bindt: het diepe verlangen om hun eigen leven te leiden.

Over de auteur

Alicja Gescinska (Warschau, 1981) is schrijver en filosoof. Haar filosofische debuut De verovering van de vrijheid (2011) oogstte alom lof. Met haar debuutroman Een soort van liefde (2016) won ze de Debuutprijs 2017 en werd ze genomineerd voor de Confituur Boekhandelsprijs. Haar essay Thuis in muziek. Een oefening in menselijkheid (2018) stond op de shortlist voor de Socratesbeker. Intussen komen mensen om (2019) werd bekroond met de Liberales-boekenprijs 2019. In 2020 schreef ze het essay voor de Maand van de Filosofie: Kinderen van Apate. Over leugens en waarachtigheid . In 2021 debuteerde ze als dichter met de bundel Trojaanse gedachten . Haar theatermonoloog Apate spreekt verscheen in het voorjaar van 2022, waarin zij spreekt over de leugen als deugd.

 

 

 

Boekpresentatie op donderdag 24 april 2025 in boekhandel De Zondvloed om 19.30 uur. Voor wie houdt van kunst en mysterie, raadsels en zoektochten. DE DUCHAMPCODE van Ludo Menten.

Deze roman volgt tien jaar uit het leven van kunstschilder Louis Gabriëls. Het begint bij zijn ontdekking van een al te gek, goed bewaard geheim van de Frans-Amerikaanse dadaïst Marcel Duchamp. Hierdoor slaagt hij er in Duchamps grappige visuele puzzels op te lossen, die ook nogal schokkend zijn. Om dit te kunnen begrijpen in de context van Parijs begin 1900, doet Louis meer onderzoek en komt met zijn ongebreidelde fantasie tot een geheel nieuwe theorie, DE DUCHAMPCODE, die absoluut niet te geloven is. Maar wat is wel te geloven, wat is waarheid als iedereen gelogen heeft? Of half gelogen. Want het blijkt een spel dat mentaal gespeeld werd, zoals in schaak: het gaat hem niet om wat je netvlies louter waarneemt maar om wat je hersenen er van kunnen maken, in de tijd gezien: vierdimensionale Kunst!

Louis leert dat bij Duchamp alles om tijd draait en hij zelfs nu, meer dan 56 jaren na zijn dood, heel blij is met deze Louis Gabriëls. “Enfin!”

Mechelaar, Duchampkenner en beeldend kunstenaar Gorik Lindemans komt ons uitleggen waarom. 

Ben je er graag bij? Inschrijven kan via deze link.

 

Korte inhoud:

“Het zijn stuk voor stuk visuele puzzels, Jeanne. Als ge tenminste met uw hersens kunt kijken in plaats van met uw ogen. Zoals bij schaak. Allemaal fantastische, geniale puzzels. Echt waar! Alleen is de sleutel om tot oplossingen te komen ronduit pervers.”

“Moeten we dat dan wel weten?”

“Ha-ja, want Duchamp vraagt dat. Hij wil dat we mee-spelen. Hij wil winnen en erkend worden op zijn manier... Hij wil eigenlijk wraak nemen!”

“Maar hij is dood, Louis.”

Louis Gabriëls is kunstschilder. Hij denkt hét grote geheim van Marcel Duchamp ontdekt te hebben en enthousiast maakt hij die nieuwe hypothese wereldkundig. Niemand blijkt echter geïnteresseerd vanwege de niet te geloven erotiek. Daarop doet Louis meer onderzoek. En opnieuw valt hij van de ene verbazing in de andere zodat hij zijn theorie moet herzien. Maar deze hypothese is nog minder geloofwaardig. Hij besluit er een fictieverhaal van te maken: over een Parijs schildersmodel in 1907, Duchamps geheime eerste liefde, die ook later altijd verzwegen zal worden maar postuum toch bekend raakt dankzij de Duchamp code. 

LUDO MENTEN zet alles wat over de Frans-Amerikaanse Dadaïst Marcel Duchamp (1887-1968) geschreven werd op een steile helling. In een vlotte afwisseling van gekend feitenmateriaal, grappige belevenissen, banale dialogen, wilde fantasieën, grondig onderzoek, stille intimiteiten en huidige wereldproblemen vermengt hij verschillende Duchamp-levens met dat van een eigentijds kunstenaar waardoor elk mogelijk schandaal afglijdt naar belangeloze bijzaak. Maar wat is bijzaak?

 

 

Vrijdag 7 maart, 20:00, bieden we jullie graag een letterlijke en visuele poëzie-avond aan. Marc Tritsmans en Jef Van Eynde komen hun bundel 'Now is the time' voorstellen. Tritsmans leverde de woorden, Van Eynde de beelden.

Poëzie, filosofie en Polaroid creativiteit bundelden de krachten en kwamen zo tot een uniek boek, dat u kan komen ontdekken in onze koffiebar.

Over het boek


Now is the time is as much a collection of poems
as it is a meditation on fleeting moments in time.
In this intimate publication, Belgian poet Marc Tritsmans
and photographer Jef Van Eynde come together to
merge two realms of creation, weaving a shared
narrative of beauty and temporality.
Van Eynde’s Polaroid flower series beautifully
complements Tritsmans’ poetry, resulting in a pristine
object that invites readers on a journey through the artistic
languages of both creators. This collaboration offers a
harmonious exploration of their unique perspectives,
drawing the reader into a world where words and
images meet to celebrate the ephemeral.

Het belooft een sfeervolle avond te worden, nodig dus vooral iedereen met een liefde voor woord en beeld uit. Toegang gratis. Welkom!
Gelieve uw aanwezigheid te bevestigen (+ aantal personen) via bestelling@dezondvloed.be.

 

 

Laurens Van de Velde is muzikant en ook auteur van het zeer recente boek (On)breekbaar. Het gaat over zijn ervaring met anorexia nervosa. Samen met Guy Didelez schreef hij een aangrijpend verhaal, gebaseerd op zijn eigen ervaringen. Klinisch psychologe Kathy Van Crombruggen gaat vrijdag 11 april (om 20 uur) met hem dieper in op zijn ervaringen, zijn boodschap, het verhaal.

 

Het boek:

Laurens is jong en maakt muziek. De wereld ligt aan zijn voeten en hij kan alles aan. ‘Unbreakable me’, noemt hij zichzelf. Maar dan loopt het mis in de liefde. Zijn opa sterft. Corona breekt uit. Zijn beste vriend keert hem de rug toe en papa en mama maken zoveel ruzie dat hij begint te lopen. Snel. Sneller. Snelst.

Hij woont alleen in de caravan en begint minder en minder te eten. Hij vermagert zienderogen, maar trekt drie truien over elkaar aan zodat niemand het kan zien. Tot op een dag het verdict valt: anorexia.

Meer eten en minder bewegen raadt iedereen aan. Maar zo makkelijk is het niet. Er is een nijdig stemmetje in zijn hoofd dat net het tegenovergestelde dicteert...

 

Laurens Van de Velde specialiseert zich in klassieke gitaar aan het conservatorium van Gent. Hij hoopt met dit boek veel mensen te bereiken die harde klappen in het leven kregen en hen te laten zien dat er – hoe diep je als mens ook mag zitten – altijd redding mogelijk is.

Misschien lazen jullie ook zijn recente interview in De Standaard (en in andere kranten).

Zijn verhaal is niet enkel een hart onder de riem voor mensen met een eetstoornis, maar voor iedereen voor wie de wereld soms ineens doordraait, te zwaar is, en het gevoel heeft dat hij/zij niet belangrijk is of er niet echt geluisterd wordt.

Breng dus zeker je familie, vrienden of collega's mee, die ook een hoopvol verhaal kunnen gebruiken. Kom luisteren, ervaringen uitwisselen, of gewoon even onder gelijkgezinden zijn. Een mooie, diepe avond gegarandeerd.

Inschrijven kan via deze link of door een mail te sturen naar bestelling@dezondvloed.be.

 

Zijn boek is die avond zelf te koop in de winkel.

Toegangsprijs = 4 euro, zo ondersteun je onze werking en kunnen we kwaliteitsvolle avonden blijven organiseren.

 

Aftrap van de Maand van de Filosofie met niemand minder dan Joke J. Hermsen, die vrijdag 4 april om 20 uur, onze koffiebar in filosofie en vlam komt zetten. Alma De Walsche neemt het interview voor haar rekening.

Eind maart verschijnt haar nieuwe boek 'Tijd is Hoop', vlak voor de aanvang van de Maand van de Filosofie. Reden te meer om haar aan het woord te laten over tijd, hoop & moed. Want de vraag: 'hoe blijven we nog hoopvol in deze tijden?’ is urgenter dan ooit. 
 
Nodig jezelf en mede-sympathisanten van de filosofie uit om te komen luisteren, vragen te stellen, van perspectief te wisselen, of gewoon van een filosofische avond te genieten. Er zal tijd zijn voor vragen, maar ook om je boeken te laten signeren. Het boek is ter plaatse te koop. 
Schrijf je in via deze link of stuur een mail naar bestelling@dezondvloed.be. Zet in het onderwerp "Joke J Hermsen" en in het bericht voor hoeveel personen je graag zou inschrijven.
 
Toegangsprijs bedraagt 4 euro naar goede gewoonte, zodat we kwaliteitsvolle lezingen kunnen blijven aanbieden.

 

 

Maandag, 17 februari 2025 11:45

Een lezer blogt: Annick Vansevenant

Gelezen XXXV

Annick Vansevenant

voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M

Editie februari 2024

 

 

Non-fictie

 

Vrijheid, Angela Merkel, De Arbeiderspers, 2024****

Het leven van Angela Merkel is ronduit merkwaardig te noemen. Als dochter van een dominee, Horst Kasner, werd ze op 17 juli 1954 geboren in Hamburg. Haar moeder is van Poolse afkomst (Danzig/ Gdansk). In 1954 verhuisde de familie Kasner naar Prignitz, Oost-Duitsland, 150 km ten noordwesten van Berlijn.

Daarmee is veel gezegd over wie deze Duitse politica is. Bekend met het noorden van Duitsland, opgegroeid in Oost-Duitsland en met een vader die als dominee hield van overleg en als theoloog pleitte voor vrede.

Als studente leerde Merkel Russisch. In de toenmalige DDR een must. Ze werd er zelfs voor onderscheiden in de Olympiade in het district Neubrandenburg (1969). In alle leergangen was een aparte, en verplichte leergang over Marxisme en Leninisme. Daarover werden studenten ondervraagd. Die score bepaalde het rapport van je eigen studierichting. Hoogstens haalde je dan één punt meer dan wat je kreeg voor je ML-examen hoe goed je dan ook studeerde.

Dat soort feiten maakt het boek opmerkelijk.

Overigens deed Merkel voor het schrijven van deze autobiografie een beroep op Beate Baumann, jarenlang haar rechterhand ook toen ze meer dan anderhalf decennium kanselier was. Op de kanselarij had Merkel een rechtstreekse ingang (en vice versa) met Baumann. Ook dat is een belangrijk en boeiend gegeven om Merkel te begrijpen. Vreemd is wel dat ze de naam Merkel aanhield terwijl ze slechts een paar jaar met Ulrich Merkel was gehuwd. Ze waren studiegenoot. Zij in de natuurkundige chemie en haar man in de natuurkunde. Een kinderloos huwelijk dat Merkel omschrijft als ‘studentenliefde’.

Later ging de voormalige kanselier een langdurige relatie aan met Joachim Sauer. Onder druk van de CDU trouwde ze met hem, in alle stilte. Hij had twee kinderen. Angela Merkel werd nooit moeder en sprak zelden over kinderlust of -last.

Natuurlijk wordt het boek van ruim 600 bladzijden voor twee derden ingevuld met politieke feiten. Naïef en vol enthousiasme startend en naderhand uitgroeiend tot een Europese leider van formaat.

Deze autobiografie is leesbaar, amusant en interessant voor wie iets van de voorbije 50 jaar van Duitse en Europese politiek wil begrijpen. Voor zestigers is het een tijdsdocument.

Vrijheid is voor Merkel het uitgangspunt van liberaal denken omdat voor haar handel een vorm van samenwerking veronderstelt. Opgegroeid in Oost-Duitsland waar vrijheid totaal afwezig was, blijft ze begripvol voor wie geen kansen krijgt. In die zin een echte centrum-figuur.

Zelf zegt ze dat haar uitspraak ‘Wir schaffen das’ een breekpunt was in haar carrière. Maar ze blijft overtuigd van deze boodschap. Een les waar veel Europese en internationale leiders een puntje kunnen aan zuigen...

 

 

Brief in de nacht, Chaja Polak, Cossee Essay, 2024****

Wat gebeurt in Gaza laat weinig mensen onberoerd. Drama’s van vergeten geschiedenissen blijven wonden maken, vetes voor jarenlang onderhouden terwijl de rekeningen van wapenfabrikanten wordt gespekt. Wie heeft recht op welk stuk land en wie spreekt uit welke naam? Voor alle betrokkenen een harde noot om te kraken.

Dat doet in elk geval deze auteur. Ze is Joods, woont in Nederland en schreef een aantal essays en romans betreffende de Holocaust. Niet de eerste de beste dus. Daarom alleen al is dit essay de moeite waard. Omwille van de enorme poging om de beide kanten van terreur te beschrijven als treurnis met diepe spijt en onmacht weergegeven.

Het essay telt een kleine 90 bladzijden. Al blijft het een tour de force. Omwille van het joods verdriet, omwille van het machtsspel tussen partijen die uiteindelijk niet het beste voor hebben, noch met het joodse volk noch met de thuisloze Palestijnen.

Zovelen zwijgen. In Europa door het immense schuldgevoel vanuit de Holocaust en bij de eerste beste kritiek van antisemitisme te worden beschuldigd. Maar alle geschiedenissen kennen twee kanten en de verliezers zijn altijd mensen die mensen verliezen. Omwille van geweld. Omwille van onbegrip.

Wat mij betreft mag dit verplichte lectuur worden in alle middelbare scholen. Omdat Polak met eerlijk respect en diepmenselijk een verwoestende geschiedenis beschrijft van politiek en machtsmisbruik. Niet in het minst omdat Polak zelf haar ongeloof uit dat net Israël, het Joodse volk, een ander volk kan aandoen wat zij tijdens de Holocaust beleefden.

 

 

Gelijkheid, wat het is en waarom het er toe doet, Piketty en Sandel, Ten Have, 2024***

Een boek van slechts 144 bladzijden maar wel eentje om je tanden op stuk te bijten. Thomas Piketty en Michael Sandel gaan in gesprek met elkaar. Twee economische topspecialisten die in een onderlinge discussie proberen hun standpunt betreffende de al of niet groei of inkrimping van gelijkheid in de wereldwijde samenleving te verduidelijken. Het boek is de neerslag van een gesprek. Een eerste ervaring als lezer: de tekst is verre van eenvoudig omdat deze twee heren met elkaar spreken en niet naar een lezerspubliek toe.

Het onderwerp is wel boeiend en enorm actueel. Beide gesprekspartners zijn het eens dat de gelijkheid in de loop der eeuwen alleen maar is toegenomen. Maar die groei gaat minder snel dan begin vorige eeuw. Zo kenden sectoren als zorg en onderwijs een enorme groei wat betreft gelijke kansen tussen 1910 en 1990. Maar dan ontstaat een stagnatie.

Het paradoxale is dat door de globalisatie vrij verkeer van goederen en handel zowat ‘normaal’ en een must is en de migratie van mensen daarentegen een veel moeilijkere kwestie. Het noordelijk halfrond blijft steken in een koloniale manier van denken die steeds meer in strijd geraakt met de actuele geopolitiek. Beide auteurs zijn het er over eens dat eerder de wereldwijde ‘vrije’ handel aan banden moet worden gelegd om meer stabiliteit, evenwicht dus, te verkrijgen tussen landen. Beide professoren zijn niet mals voor de regeringen Clinton en Obama op dat punt. Bernie Sanders krijgt meer gratie. Ook dat is opvallend: veel van hun analyses starten of eindigen bij de VS.

Boeiend is hun visie op ‘populisme’. Een term die in eerste fase toen arbeiders en boeren hun krachten bundelden en een eerder sociaal-democratische tonaliteit had, wordt nu steeds meer ingekapseld in een nativistisch en racistisch verhaal. Op zich een jammere evolutie, vinden beiden. Iets wat een start vond bij Reagan en Thatcher. Beide leiders vonden dat eerder de overheid een probleem vormde dan wel de vrije markt. Een gedachtengoed die later werd overgenomen en nog altijd stand houdt.

Vooral Sandel pleit voor een grondige discussie over de openheid van de publieke ruimte. Bij ons vertaald als ‘gelijke-kansen-beleid’. Deze discussie is niet gemakkelijk omdat ze bekleed is met waarden. Niet waardenvrij is. Maar, zo beweert Sandel, ook de markteconomie is niet neutraal of waardenvrij. Maar dat gegeven ligt meer onder het oppervlak.

Geen dik boek, maar uiterst geconcentreerd wat betreft thematiek. Zou het afschaffen van erfenissen geen oplossing zijn voor de financiering van een gelijke-kansen-beleid? Wat met meritocratie en de autocraten die zich steeds meer profileren in de publiek-politieke wereld?

Piketty en Sandel zijn het niet altijd eens en dat geeft vuurwerk. Maar nogmaals, zeker in de beginfase is dit boek een breinkraker voor wie economie nooit als hoofdvak had.

 

Fictie Literair

 

In orbit, Samantha Harvey, De Bezige Bij, 2024*****

Absolute finesse! De nauwkeurigheid en het naslaan van wat leven in een ruimtestation met mensen doet, is waanzinnig goed beschreven. Voor mij alvast een eerste supertreffer in mijn leestijd anno 2025 en een terechte winnaar van de Booker Prize 2024.

Hoe kijken we naar onze planeet? Wie er op woont, voelt grond onder de voeten. Maar wat als je maandenlang in een ruimtestation vijftien keer per dag de zon ziet ondergaan en terug opgaan, net in een ander landsgedeelte of continent? Hoe kijk je naar je afkomst, als mens geboren op aarde? Blijf je betrokken? Louter bezig met wetenschappelijk onderzoek? Is er sprake van een normale relatie tussen de bewoners van zo’n station?

Het boek is multidimensionaal.

Zowel wat betreft het zetten van personages met hun verleden, met een nauwe, verplichte samenleving tussen nationaliteiten die op onze planeet niet altijd in vrede leven. Het leven in een gewichtsloze situatie is vreemd. Het leren slapen, eten, en ook blijven oefenen opdat spieren niet verslappen…. Een klus op zich.

Communicatie met planeet aarde is er wel. Er wordt veel uitgewisseld. Zoals de dood van de moeder van de Japanse astronaute. Hoe ga je daar mee om, ginder? Kunnen tranen opgevangen worden?

Hoe zien deze wetenschappers de atmosfeer? Soms als lieflijk, soms als bedreigend en kijk je toe hoe luchtdruk en wolkenmassa’s zich verzamelen tot een punt van destructie. Een tyfoon kondigt zich aan.

Dit boek is ongelooflijk goed op een paar onoplettendheden na. Een paar zinnen herhalen zich opeens tussen vier bladzijden lezen.

Maar dit doet niet af aan het grandioze inzicht, de wetenschappelijke correctheid en leesbaarheid van dit oeuvre. Ook voor STEM-scholen een aanrader als lectuur. Omdat Harvey echt wel haar kennis onderbouwde dankzij veel specialisten, zo lees je in haar dankwoord.

 

 

Een dwaas verliefd, Junichiro Tanizaki, Atlas Contact, 2024****

Een heerlijk boek dat nog absurder wordt als je leest dat het boek in 1924 werd geschreven en in Japan een rel veroorzaakte. Pas in de late jaren ’60 kwam het opnieuw op de markt. In de beginfase was er in Japan tegenstand voor het boek wegens een te grote invloed en verering van de Westerse cultuur. Een cult die tijdelijk (of nog?) door veel jonge Japanse vrouwen werd overgenomen.

Het verhaal dan? Wat blijft van dit soort verhaal een eeuw later overeind?

Een man van bijna dertig ontmoet Naomi, een meisje van veertien werkzaam als serveerster in een restaurant waar hij dikwijls komt. Hij neemt ze onder zijn hoede.

Normaliter verwacht je dan iets erotisch, pornografisch of ietwat iets rebels à la Bukowski.

Niets van.

Het gaat om een eenzame, romantische man die alles over heeft voor dat jonge meisje waar hij ook mee trouwt. Langzamerhand lees je hoe Naomi haar man manipuleert. Hoe de leugens, haar verborgen leven, de drang naar meer… hem ontgaan en ongerust maken. Wat hem hopen geld kost maar desalniettemin gelukkig maakt als het lukt met haar.

De taal is puur, de toon ironisch en soms zelfs sarcastisch. Wat betreft het erotische: zeker aanwezig maar dan uitgepuurd, mooi zintuiglijk beschreven.

Een ongelooflijk boek ook al door de vele hints naar Westerse films en diva’s.

 

Bult, Marieke De Maré, Uitgeverij Vrijdag, 2020***

Ik ga naar de schapen, Marieke De Maré, Uitgeverij Vrijdag, 2024**

 

Toevallig las ik de twee boeken van De Maré op korte tijd.

Voor mij was het een eerste kennismaking. De Maré kan schrijven. Haar taal is geschaafd, correct en puur in tegenstelling met de ruwe, oude, kleiachtige wereld waar personages strompelen over hompen en woorden.

Maar kent De Maré echt die poldergronden?

Dat ondiepe verraderlijke? Dat omgaan met niets van niemendal en altijd hetzelfde uitzicht?

Als kind daar geboren en getogen betwijfel ik dat. De auteur beschrijft in alle hardheid de romantiek van het leven daar. Precies daar wringt het. Het is te geschaafd, te literair en mist daardoor de kracht van wat leven en dood daar echt is en niets voorstelt. De personages, de weinige personages per boek moeten de eenzaamheid stileren. Daarin slaagt ze. Maar de types die ze neerzet zijn net niet wat je daar, ergens in dat ‘nieuwland’, ontmoet. Eigenlijk zijn het stadsmensen die praten in de polders. Dat blijft vervreemdend werken.

Ik las eerst de laatste en daarna haar eerste oeuvre: ‘Bult’.

‘Bult’ vond ik het beste boek. Iets meer ruimte gevend aan tijd, mensen en karakters. Ook iets van nieuwsgierigheid opwekkend van wat er gaande is. Een tijd nemen over leven en dood en daartussen ook iets raars zien. Wat is die bult? Een goede trigger.

In haar eerste boek geeft De Maré ruimte. Perfect wat het landschap is.

Iets wat te weinig aanwezig is in haar tweede roman. Voor mij is dit boek een teveel aan cultus van ‘leven-in-de-polders-in-eenzaamheid’. Het mist echtheid omdat dood en verlies daar net zo groot en zo minimaal wordt beleefd als in een grootstad.

Als De Maré de tijd neemt en probeert om dit land en die mensen te vatten zoals ze zijn en ze niet als prototypes neer te zetten met een teveel aan gevoel van treurnis en troost, dan wordt ons land een sterke auteur rijker.

 

 

 

Waak over haar, Jean-baptiste Andrea, Uitgeverij Oevers, 2024***

Met dit boek won de auteur in 2023 de Prix Goncourt en Prix du Roman Fnac. Het lijkt wel een nieuwe ‘Oliver Twist’ behalve dat het verhaal zich niet afspeelt in de armoede van een Engelse stad, maar het wijdse landschap van Italië als decor neemt.

Hoofdfiguur is Michelangelo Vitaliani, zoon van een beeldhouwer en wordt als ‘onderdeurtje’ geboren. Een aandoening waardoor hij dwerg blijft. Met verve vertelt de auteur het verhaal tot de jonge leerling-beeldhouwer Viola ontmoet. Zij is de dochter van de rijke famile Orsini. Telg van een andere wereld, een rijke omgeving en bijna onbereikbaar.

Toch in bereik dankzij zijn talent als beeldhouwer en de steun van een aantal mecenassen, vooral uit en van het katholieke milieu.

De rest lees je maar zelf.

Boeiend is wel de inkijk in de groei van het fascisme, de angst van het Vaticaan, de wraak van antifascisten naderhand.

Het is een aparte Romeo en Julia. Ze begrijpen elkaar nooit en net als het kan slaat het noodlot toe.

De eerste honderd bladzijden waren zeer stilistisch. Mooi en afpuntig geschreven. Daarna verwaterde een en ander. Soms wordt het slordig. Als je na zeven bladzijden exact drie zinnen als herhaling leest, dan werkt dat storend.

Het kon korter en beter. Maar de tijdsgeest, de romantiek en een zeer goed aanvoelen van wat beeldhouwen is, zorgen ervoor dat dit boek zelden verveelt. Echt een aanrader voor vrijetijd in winterweer of wie in de lente Piemonte wil bezoeken.

 

Fictie Thriller

 

Het tweede leven van meneer Roos, Hakan Nesser, De Geus, 2023***

Dit boek verdient zonder meer de titel van literaire thriller. Zeer goed geschreven en ook vol verrassingen wat betreft plot. Af en toe een dipje wel maar uiteindelijk laat het boek zich met plezier lezen tot op het eind. Meneer Roos is een gewone man met een gewone job en zonder uitzicht levend in een toch wel mooie omgeving.

Maar hij wint de loterij. Opeens is hij een man met plannen. Hij koopt een mooi huisje midden de bossen. Daar komt de verdwaalde Anna aan. Aftastend, zoekend en beschermend.

Wie is hij? Wie is zij?

De plot bevat naar het midden van boek toe een teveel aan ongeloofwaardige toevalligheden die soms de wenkbrauwen doen fronsen. Maar naar het einde toe wordt het weer een prima leesbaar en spannend boek. De karakterzetting is goed, de stijl spits en niet gespeend van enige ironie.

Dit boek hoort thuis in de Barbarotti-reeks. Voor mij een eerste kennismaking maar zeker niet de laatste om verder te verkennen!

 

 

Fictie poëzie

Kraai, Ted Hughes, De Bezige Bij, 2020****

Soms krijgt een boek een tweede leven, als een trouvaille in je eigen bibliotheek. Oorzaak was hoe kraaiachtigen, vooral eksters, worden afgeschoten in onze contreien.

Alle onderzoeken wijzen uit dat kraaiachtigen vrij slim zijn. Vederpracht is niet het uitgangspunt van deze vogelfamilie, wel de diepte van zwart.

Dat is precies wat Hughes doet met zijn bundel. Het zwarte zoeken en hoe je in tinten van zwart toch tonaliteit kan vinden.

Na het lezen, schreef ik op een binnenbladzijde: ‘Kraai is een kind, was de mens’.

Opwekkend zijn de verzen niet.

Kraaien eten krengen. Zij genieten van wat wij dood achterlaten. Precies wat Hughes beschrijft.

Misschien geen aanrader in de nog net niet lentetijd. Al past het perfect.

Hughes had een relatie met Sylvia Plath.

Op mijn leestafel ligt nu ‘Birthday letters’ (1998, Faber and Faber Limited).

Heerlijk om te lezen is hoe jongere auteurs zoals Max Porter een schrijversrelatie aangaan met deze zwartgevederden.

 

 

Deze avond i.s.m. PEN Vlaanderen, Welcome in Mechelen en Mechelen for Palestine, verwelkomen we twee indrukwekkende dichters. Al-Ghorra is één van de meest grootste Palestijnse dichters, terwijl Hind Eljadid met haar slam poetry al meermaals bekroond is.

 

Over het evenement:

Wanneer Fatena Al-Ghorra in 2009 met haar reiskoffers aan de deur van het vluchtelingencentrum VLOS staat, heeft ze al een bewogen leven achter de rug. Uitgehuwelijkt op haar zeventiende, getalenteerde dichteres, journaliste (Al Jazeera) en media-persoonlijkheid, op de vlucht voor Hamas. Mede dankzij PEN Vlaanderen, dat zich ontfermt over schrijvers op de vlucht, kan ze in ons land een nieuwe start nemen als vertaalster, dichteres, freelance journaliste. Fatena Al-Ghorra publiceerde inmiddels 5 bundels in het Arabisch.

In Gaza werkte ze als radiomaker voor het nieuwsagentschap Wafa. Ze publiceerde vier dichtbundels sinds 2000, waaronder Ellay dat in het Spaans werd uitgegeven en Gods Bedrog, in het Italiaans vertaald en later ook in Libanon gepubliceerd. Ze is een graag geziene gaste op internationale literatuurfestivals. In 2012 won ze de El Hizjraprijs voor poëzie.

Over haar vierde bundel, vertaald als Gods bedrog, schreef Ludo Abicht: “ ... haar dichtkunst die ... geworteld is in de eeuwenoude traditie van de Arabische lyriek, maar (mag en kan) zelfs niet bij benadering als ‘politieke poëzie’ gelezen worden. Haar verzen herinneren aan de wonderbaarlijke ‘kleengedichten’ van de grote Emily Dickinson.” Haar meest recente bundel Neem dit lichaam is een wervelwind tussen geest en lichaam, tussen de medemens en zichzelf, tussen oost en west, tussen traditie en vernieuwing. In 2012 won ze de El Hizjraprijs voor poëzie.

 

Hind Eljadid is een Antwerpse woordkunstenaar en schrijver die meermaals bekroond is. Voor haar performatieve woordkunst won ze verschillende awards waaronder de VanDale spoken award in 2017, de BILL-award in 2018, de emancipatieprijs van VOEM in 2019, en de El Hizrja literatuurprijs in 2020 ... Ze schreef in 2021 met haar debuut Kruimeldief het leven van haar moeder en haar zus neer (korte teaser hier). Maar liefst 8 weken later werd de 2de druk al gestart!

Met haar kritische gedachtegang verovert ze woord per woord de literaire wereld.Haar platform "zonderwolk" biedt podium aan woordkunstenaars, rappers, storytellers, comedians, ...De line-up wordt veelal gevolgd door de open mic waarbij ook beginnende kunstenaars podium krijgen. Ze organiseert sinds 2021 het Belgisch kampioenschap Slam Poetry . Als performer neemt Hind de verantwoordelijkheid om dingen mee te geven aan de gemeenschap die ertoe doen. In haar teksten wilt ze mensen choqueren, ze een spiegel voorhouden, ze bewust maken.

 

 

PEN International werd in 1921 opgericht en is daarmee de oudste mensenrechtenvereniging te wereld. Het is een niet-politieke, onafhankelijke vereniging, waarvan schrijvers op voordracht lid kunnen worden. ‘PEN’ staat voor ‘poets, playwrights, essayists, editors & novelists’. Alle leden onderschrijven het PEN-charter.

 

PEN Vlaanderen werd opgericht in 1930 en stelt een flat ter beschikking waar auteurs die moesten vluchten om wat ze schreven tijdelijk een thuis vinden. Verder helpt PEN Vlaanderen PEN-auteurs om voor het voetlicht te komen, op podia van literaire manifestaties, in scholen en op Free the Word! Als actief lid van het Writers in Prison Committee, voert PEN Vlaanderen ook briefschrijfacties uit om druk uit te oefenen zodat gevangen auteurs worden vrijgelaten en stuurt waarnemers om processen bij te wonen tegen schrijvers en journalisten. tenslotte steunt de organisatie auteurs die al dan niet recent een nieuwkomer zijn in Vlaanderen in hun zoektocht naar publicatiemogelijkheden en fora.

Pagina 1 van 23