Gelezen XXV
Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel
Editie maart 2024
Non-fictie
Middeleeuwse medemensen, Jonas Roelens & Nathan Van Kley, Ertsberg, 2023****
Alles begon in de antieke tijd, daartussen kwam een midden, waarna renaissance en wetenschap het licht zagen. Dat vergeten midden is dan een periode van meer dan duizend jaar. We kennen ze als de middeleeuwen. De associaties komen snel. Donkere tijden gezien het gebrek aan ‘verlichting’, een soort van zwart gat waarin pest en pesterijen, een standenmaatschappij zonder weerga en de ‘gewone’ man of vrouw werd uitgesloten.
Mooi aan dit boek is dat ze voorbij deze premisses gaan, dankzij bijdragen van een nieuwe generatie mediëvisten die de link met nu graag en mooi leggen. Wat je dacht over de middeleeuwen, wordt thema na thema uitgespit. Waren de middeleeuwen ‘vies’? Ongelijk? Religieus fanatiek? Telkens door andere auteurs, bevoegd op dat specifieke terrein, worden mooie voorbeelden gegeven die op z’n minst doen nuanceren. Dat alleen al bewijst de veelzijdigheid én van de middeleeuwen én van het boek zelf en de herkenning ook van vroeger tot nu: is er zoveel veranderd??
Alles spitst zich toe op de Lage Landen. Onze streken. De documentatie is enorm, de feitelijke verhalen soms wat van iets te veel. Leuk is dan weer de afwisseling van invalshoeken en de afwisseling in stijl te danken aan de bijdrage van een resem historici.
Een mooie blikopener naar het verleden. Verrassend kortbij in ruimte, wat verderaf in tijd.
In de diepzee is geen licht maar wel rijkdom, Pieter Van Dooren, Sterck & De Vreese, 2023****
Zeker mooi geschreven en ook ruim bemeten qua diepgang. Een boeiend en vermakelijk en verwonderlijk boek over hoe de mens de diepzee ontdekt en de meest vreemde natuurfenomenen en levende wezens ziet. Hoe diepzee een eigen imperium bezit en tevens ook de menselijke toekomst kan helpen als we tenminste die zee niet om zeep helpen.
Van Dooren schrijft niet betweterig maar zet eerder een speurneus op. Hoe leren mensen iets over de zee? Hoe diep kan je duiken? Een mens is geen vis en kan niet ademhalen op het diepe diep. Wat leeft daar? Wat zijn de verborgen schatten (en dan hebben we het niet over vergane piratenschippen of zo)? Ook de speciale flora en fauna diep onder komen ietwat aan bod al blijft het boek wat dat betreft eerder aan de oppervlakte. Biologen hebben hier weinig aan. De ontdekking van de mens over schatten ‘deep under’ is dan weer een mooi leesbaar verhaal. Vlot geschreven, vol feiten zowel historisch als wetenschappelijk en ook uitdagend voor jij en ik, planeetbewoners.
De rode stukken, Maggie Nelson, Atlas Contact, 2024****
Even was er twijfel of dit boek nu thuishoort bij fictie, non-fictie of fictie thriller. Uiteindelijk gaat het om een waargebeurd verhaal, dus non-fictie, waar de auteur als betrokkene en beschouwend verhaalt.
De start ligt bij de moord op haar tante. Tante Jane. Deze brute moord veroorzaakte een schokgolf in het gezin van Maggie. Als de recherche opeens de zaak terug opent, dankzij een match met DNA-onderzoek, wordt alles van toen een nieuwe wereld vol vraagtekens.
Maggie beschrijft het verleden van een verscheurd gezin, het heden van een rechtszaak waar ook DNA-onderzoek voor twijfels zorgt. Er lijken wel twee daders te zijn waaronder een jongetje die toen vier jaar was. Besmetting of kruising van DNA-stalen? Toeval?
Ze wonen het proces bij: Maggy, haar zus Emily en haar moeder. Vrij indringend en zeer cool beschreven. Dit is hoe mensen, familieleden, een proces meemaken waar ze van die moord en het waarom van de gruwelijke misdaad niets begrijpen. Hoe ze beelden zien en steeds meer beseffen dat het leven chaos is. Absurdistan en dan toch overleven in het heden.
Nelson schrijft mooi over rouw, over wat het vreemde, moorddadige bestaan met een familie doet. Dit is geen thriller. Jammer genoeg rauwe waarheid.
Fictie thrillers
De fatale toewijding van verdachte X, Keigo Higashimo, De Geus, 2012*****
Absoluut geen whodunit, gezien de eerste bladzijden. Eerder een howtodo-it gezien de intrige die bladzijde na bladzijde volgt en duidelijker wordt.
De plot is super eenvoudig. Een vrouw wordt belaagd door haar ex. Haar dochter en zij slaan in een vlaag van woede en afschuw de man neer en hij wordt naderhand gewurgd met een snoer. Dan komt de buurman op de proppen. Hij helpt ze. Ishigamo is leraar wiskunde en hoogbegaafd. Heeft een oogje op de vrouw die haar man wurgde. Hij zet een systeem in elkaar.
De recherche tast in het duister. Tot een studiegenoot van Ishigamo betrokken wordt. Ze spelen een spel van tactisch aftasten. Zeer vriendelijk, zeer geleidelijk. Op z’n Oosters. Maar absoluut mooi neergezet en tot op het einde verrassend.
Toevallig op de kop getikt, dit boek. Maar een aanrader voor wie meer houdt van sluipwegen dan van bloed en tranen. De intrige steekt prachtig in elkaar.
Reykjavik, Ragnar Jonasson en Katrin Jakobsdottir, A.W.Bruna Uitgevers A’dam, 2024****
Blijkbaar houden belangrijke politici van thrillers. Zo lazen we al eentje van Hillary Clinton en nu eentje van de huidige premier van IJsland: Jakobsdottir.
IJsland heeft natuurlijk het karakter mee voor rare plots. De zeldzaamheid van mensen, de overvloed aan afgelegen en exotische bestemmingen die of warm of koud blazen, de fantasie van wie in een bepaalde ruimte niet zoveel mensen ziet.
Zo ontstaan thrillers. Niet echt geweldig qua bloedvergieten of zo. Want dat is weg gezien de verdwijning en de moord al dertig jaar geleden gebeurde. Alles wordt opgerakeld net op het moment wanneer Gorbatsjov en Reagan daar hun historische ontmoeting hebben. Van ’56 tot ’86; het lijkt wel eeuwen geleden.
Maar de plot zit goed, de omgeving uiteraard goed in beeld gezet, de mix tussen traditie en moderne tijd wordt niet begraven. Zelfs een kerkhof blijkt essentieel.
De cover spreekt over een literaire thriller. Daar ben ik het niet mee eens. Dit is een goede detective met realistische, nostalgische inslag. Heerlijke lectuur op een winterdag of op een zomerdag ergens niet ver weg van een slapende vulkaan in IJsland. Zonder capsones gewoon goed.
Stil Leven, Val Mc Dermid, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 2023*****
Op de cover wordt ze ‘Queen of Crime’ genoemd. Lichtjes overdreven maar niet helemaal naast de waarheid. Mc Dermid kan als geen ander spinnen en uitspinnen en blijven boeien. Waar je bij mindere auteurs eventjes een dip krijgt, blijft ze mooi een spanningsboog opbouwen met veel mensenkennis en ook behoorlijk wat inzicht in het politionele gebeuren. Niets buiten de waarheid. Nooit buitengewoon, niets eigenaardigs, gewoonweg aardig vreemd en crimineel. Dat is een verdienste.
‘Still Life’ is de oorspronkelijke titel en misschien toch wel een sleutel die de vertaling ‘Stil leven’ enigszins mist. Hoofdfiguur is terug Karen Pirie die dankzij haar netwerken weer een en ander kan samenleggen. Ook dat is Mc Dermid: de kennis van wat tentakels in het criminele onderzoek en recherche kunnen waarmaken, buiten het officiële om. Neem daarbij nog een apart landschap, mensen die niet thuishoren in een literair boek maar eerder ploeteren, vol angst en beven bij valstrikken… Je weekend kan niet meer stuk. I like Mc Dermid!
Anna O., Matthew Blake, Harper Collins, 2024*****
Dit is het debuut van Blake. Waaw! Zelden las ik een thriller van meer dan vierhonderd bladzijden zo snel uit. Als ervaren lezer herken je plots en denk je snel te weten waar het om gaat, wie de dader is en wat al of niet wordt gevat door politie of recherche.
Dit boek is van een andere orde. Ook vreemd qua entry. Een verdachte ligt al jaren in slaap. Geen coma want de hersenactiviteit is normaal. Anna wordt verzorgd en in quarantaine gehouden wegens verdacht van moord op twee van haar beste vrienden. Onverklaarbaar. Gaat het om ‘schijn’ of een berustingssyndroom’?
De sociale media geven hun mening en zijn voor of tegen de ‘Schone slaapster’. Dr. Prince wordt gevraagd zijn kennis in te zetten om Anna uit haar slaap te halen. Want pas dan kan ze terechtstaan. Met heel veel info over slaapwandelen, moorden plegen onder een minder waakzaam bewustzijnsniveau, de invloed van drugs of trauma’s… blijf je als lezer bezig met een ja of een nee.
Net als je ja denkt, is er een nee. Dan terug zeker een nee. Op het eind, met de laatste afsluit, denk je bij jezelf: had ik dit niet gezien? Was ik weg in een droom van een boek?
Dit is het beste van wat ik sinds jaren las wat betreft psychologische thrillers.
Erfgrond, Maria Turtschaninoff, Atlas Contact, 2023*****
Een omstandig verhaal in tijd op een vrij beperkt gebied. Een mooie definitie van ‘erfgrond’ overigens. Alles speelt zich in het noordoosten van Zweden, in wat cultureel hoort bij Lapland. Een gebied waar klimaat en elanden het ritme bepalen. Maar door de strategische ligging ook eeuwenlang een oorlogsgebied waren en op vandaag nog zijn. Op een pachtboerderij bouwt de afgezwaaide soldaat Matts een leven op. Moeizaam wroetend in het veen.
Het boek is onderverdeeld in grote hoofdstukken per eeuw. Daaronder krijg je dan een onderverdeling met types van mensen, afstammelingen, kennissen, aangetrouwden, onwettige erfgenamen… die Nevabasca bewonen. Dat is de naam voor de pachtgrond van Matts.
Het boek is uiteraard fictief maar, volgens mijn bescheiden kennis, historisch vrij correct. Je krijgt een beeld van het meest verlatene gebied dat hoort bij Europa. Vreemd, eigenzinnig en toch humaan. Herkenbaar. Wat daar gebeurde is niet anders dan wat nu aan de hand is. Trouw, ontrouw, verraad, klein heldendom, doorzetting, opgave…
Af en toe is het moeilijk om door de tijdssprongen de band te zien met de vorige eeuw. Wie was nu weer wiens zoon of dochter? Of was het dat kind van de meid dat toch met de grond ging lopen? Het boek vraagt aandacht van de lezer en verdient ook die concentratie.
Dit gaat over de grond van het bestaan.
Water, John Boyne, Meulenhoff, 2023**
Boyne is een van mijn lievelingsauteurs. Dit boek was zijn minste. Te goedkoop, te doorzichtig, te veel drijvend op de golven van de tijd. Een moeder en een dochter kampen met echtgenoot en vader. Hij werd beschuldigd van seksueel misbruik van acht meisjes. Ook zijn dochter ontsnapte niet aan dit lot.
Hij zit een gevangenisstraf uit en de moeder trekt naar een Iers eiland waar niemand haar kent en neemt terug haar meisjesnaam aan. Met haar dochter is het moeilijk contact houden. Mooi is wel dat Boyne beschrijft hoe een eiland, zelfs afgelegen, niet het nieuws of de vragen kan tegenhouden. Alle feiten dringen overal binnen. Nergens ben je anoniem. Dat is misschien de beste trouvaille van dit boek.
Maar het happy end was voor mij te happy en dus vrij onwaarschijnlijk als je als moeder en dochter met dergelijke misdaad wordt geconfronteerd.
Nee, niet de beste van Boyne. Altijd de moeite van het verkennen waard maar absoluut niet zo goed als ‘Toen de wereld brak’ of ‘De jongen in pyjama’.
Grappig is wel dat je Boyne er in de boekhandel zo uithaalt: alle covers lijken op elkaar, grijswit met een blauwe figuur. Goed bedacht.
De weidse wildernis, Lauren Groff, De Bezige Bij, 2023***
Matrix, Lauren Groff, De Bezige Bij, 2021****
Twee boeken die zeer goede kritieken kregen internationaal. Groff is een jonge Amerikaanse schrijfster die na haar debuut ‘Florida’ aan het romanwerk begon. Deze twee boeken zijn daarvan het resultaat.
Ongelooflijk dat een Amerikaanse auteur dit schrijft. Dat was het eerste dat bij mij opkwam. Zo Europees in denkwijze. Dat staat enorm ver van zowel de Joe als de Donald. Absoluut een verademing om op een historische, ecologische inslag romans te schrijven die binnen de States een enthousiast publiek bereiken.
‘Matrix’ ligt voor mij hoger qua waardering dan ‘De weidse wildernis’. Beide zijn intrigerend, goed leesbaar en staan vol landschappelijke en biologische weetjes.
‘De weidse wildernis’ vertelt het verhaal van een Indiase die vlucht uit een reservaat waar ze ‘gevangen’ zit. Ze vlucht naar de vrijheid en het woud in. Een omgeving die ze eerst als vriend waardeert maar beetje bij beetje haar isoleert en als mens niet laat overleven. Dat gaat, letterlijk en figuurlijk, stap voor stap. Mooi omschreven maar soms langdradig. Te moralistisch ook wanneer het personage haar godsbeeld laat kelderen voor een animalistisch bestaan.
‘Matrix’ vond ik superplezant. Niet te geloven dat een Amerikaanse schrijft over Eleonara Van Aquitanië, abdijen zoals Fontevraud, het Engeland van die tijd met Richard Leeuwenhart op kop. Volgens de cover geïnspireerd op Marie de France. Dat klopt voor een gedeelte. Maar eerlijk gezegd zie ik er ook Hildegard Von Bingen verschijnen en dat maakt het vermakelijk.
Je leest dit boek als een superspannend verhaal over een vrouwenabdij die zich steeds meer als een fort opstelt en waar lesbische contacten gedoogd worden. Marie gaat op een bepaald moment zelf de eucharistie voorgaan en sacramenten toedienen. Zij is strijder, een soort Amazone (Wonder Woman?) en nog altijd bezeten van haar koningin Eleonora.
Je gelooft van dit boek wat je er wil van geloven. Maar het is bijwijlen spannend, bijwijlen hilarisch en toch ook vrij correct historisch gezet. Geschiedenis met een vrouwelijk romantisch kantje. Wie is hier de klos?
Mauk, Jan Vantoortelboom, Atlas Contact, 2023****
Eigenlijk een oerverhaal. Zoiets wat fantasten denken als ze over de kleine dorpen in de Westhoek spreken. Iets van een andere tijd in deze tijd. Bruut en zacht geschreven. Het isolement van een thuis dat erger is dan een woest reservaat. Het idee van cowboys zoals wij als kinderen in de jaren ’60 de verhalen van Karl May lazen. Winnetou en Old Shatterhand. Daaraan deed dit boek me denken. De denkbeeldige broer, de sterke Henri. Het alter ego dat ontstaat wegens eenzaamheid. Je praat tegen jezelf en net een beetje anders. Dat doe je buiten, misschien zelfs op het toilet. Je ontmoet Henri. Henri kan alles wat jij niet kan of durft. Je hebt Henri nodig om je door het leven te slaan. Henri bestaat niet. Henri is wat jij niet bent op de ogenblikken dat je Henri wil zijn.
Dit is misschien een van de meest eigene en eigenaardige boeken die ik las. Zo herkenbaar omdat ik evengoed ergens daar niet ver vanaf geboren ben en dat soort communicatie me eigen is. De droom van het Wilde Westen in de Westhoek.
Dit is een bruut boek. Over dromen en grenzen en het verborgen geweld van een vader die geen fout van zijn zoon verdraagt.
Een boek dat om herlezen vraagt. Behoorlijk gelaagd. Misschien iets te geweldig in taal. ‘Trop’ is soms een teveel. Maar zeker een aanrader voor (on)gevoelige lezers.
Nirwana, Tommy Wieringa, De Bezige Bij, 2023***
Voor mij een afknapper. Zeker in de beginfase waar Wieringa zichzelf als personage tentoonstelt. Zo Hollands moet het voor mij niet zijn. Egotripperij tot in het absurde. Even dacht ik het boek aan de kant te leggen. Zo zelfingenomen kwam de tekst over.
Na een beetje doorzettingsvermogen kwam het goede verhaal op dreef en kon ik de persoon Wieringa vergeten. Hij schrijft dus wel erg goed. Daarover bestaat geen twijfel. Maar er is een verlies aan twee sterren door een soort van narcisme die op de duur als opgeklopte room leest van en over maison Wieringa. Enfin. De plot zit goed als je eenmaal 60 bladzijden gelezen hebt.
Daarmee ben ik tegendraads na alle loftuitingen voor TW en zijn Nirwana.
In deze blog vind je naar mijn mening boeken die veel meer waard zijn qua inhoud en stijl.