Deze pagina afdrukken
Zondag, 07 juni 2020 12:04

Een lezer blogt: Annick Vansevenant

Gelezen XIII

 

Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M
Editie juni 2020

 

Tijd om te lezen zat. Het weer was droog, niet nat. Lezen en de zon voelen branden. Wie wou nog weg naar andere landen? Een beetje grasduinen in de eigen bibliotheek, een verlanglijstje aanstippen voor straks wanneer je even een boek in de hand mag nemen in de ‘boek-hand-el’ en intussen de net-voor-corona-boeken die gekocht werden, blad na blad ontdekken.

Hierbij een logboek van mijn coronatijd.

 

Fictie literair

 

Zij, Helle Helle, Querido, 2019******

Dit is een must. Daarom de zes sterren terwijl de grens op vijf ligt. Mocht het over cognac gaan dan praat je over XXO. Een mens blijft zich verbazen over de diversiteit aan literair talent richting noord. Peter Hoeg, Per Olov Enquist, Tarjei Vesaas en nu pas ontdekt: Helle Helle. Waar Hoeg hilarisch is, Enquist historisch en soms wat gek doet, komt Vestaasen (IJspaleis) meest in de buurt van Helle Helle. Een zeer eenvoudig taalgebruik die in de eenvoud misleidend werkt; opeens ontdek je emoties die je zelf vergeten was ondanks de schijnbaar emotieloze taal. Dat is knap. Een boek dat mij deed wenen ondanks het gemis aan sentimentele taal.

Een dochter vertelt hoe zij het nakende sterven van haar moeder beleeft. Dat is gewoon in één zin de synthese van het boek. Hoe lijden bij jonge vrouwen geen kans krijgt en tot isolement dwingt en je toch de confrontatie met het levenseinde elke dag moet aangaan.

Op zo’n auteur ben je als schrijfliefhebber jaloers. Omdat de snoeischaar hier onverbiddelijk was.

Dit boek is voor iedereen in deze rouwperiode een aanrader. Het is helemaal niet moeilijk, niet beschouwelijk. Het is gewoonweg ‘zij’.

 

De Kolibrie, Sandro Veronesi, Prometheus Amsterdam, 2020****

Het duurde lang voor ik iets las van deze auteur. Misschien was het de ‘Veronesi’ die me tegenhield? Een naam waar je geen goed auteur achter zoekt, een soort schrijver van boeken die je in spoorwegwinkels en luchthavenshops snel binnenslaat om uren reizen te vergeten gezien op een langdurig snel transport niets te zien valt. Met deze een rechtzetting. Deze auteur schrijft goed en ondanks een beperkte invalshoek ook blijvend boeiend. De twist in tijd en personages, de soms overdreven pietluttige strijd van wat mensen tot mens maakt, laten dit boek lezen als een ontdekking van wat wij kunnen en niet kunnen, willen en niet willen en toch doen ondanks dat niet kunnen of willen. De kleine mens dus, de kolibrie. Mobiel, wendbaar en rusteloos. Zeer gaaf geschreven. Een aanrader voor wie reist naar de binnenkant van de mens. Laat zon en zee voor wat ze zijn. Wat mensen bindt over tijd en ruimte, is nauwelijks vatbaar. Laat staan te beschrijven. Maar dit komt aardig in de buurt.

 

Kindsoldaat, Oscar van den Boogaard, De Bezige Bij, 2018***

Jachthuis, Oscar van den Boogaard, De Bezige Bij, 2020****

Deze twee boeken sluiten aaneen en zijn, zo zegt toch de literaire pers, sleutelromans. In ons land hebben we Delphine Boël, beeldend kunstenares. Bij de noorderburen wordt het dan deze auteur die een buitenechtelijk kind zou zijn van Prins Bernhard. De waarheid ontdek je nooit in een roman. Maar die ietwat fabuleuze achtergrond maakt het natuurlijk leuker en smeuïger. De beide boeken situeren zich in een upperclassmilieu met alle opgeblazen feitjes en kinderachtigheden eigen aan deze klasse. Diverse tendensen zoals natuur, feminisme, seksuele revolutie,… die karakter gaven aan de tweede helft van de vorige eeuw, komen terug in het denken en doen van de protagonisten. Toch herken je de man als auteur: de kern van wat feminisme is, mist hij. Hij schrijft ‘er over’ en niet ‘over’ en zeker niet ‘er in’. Zijn mannelijke personages zijn mensen van vlees en bloed, de vrouwen meestal karikaturen.

Voor mij was ‘Kindsoldaat’ net iets te langdradig, miste de plot een spanningsboog door een teveel aan zich herhalende details. ‘Jachthuis’ krijgt een hogere score omdat gebeurtenissen en plot in een beter tempo liggen en het boek tot op het einde weet te boeien. De auteur laat zich goed lezen, een beetje te goed soms. Je walst door de bladzijden. Maar als het waar is, als Oscar echt een buitenechtelijke zoon is van Prins Bernhard (PB)… dan is dit een meer dan behoorlijke (bekoorlijke?) inkijk op het o zo integere, protestantse Holland.

 

 

Fictie spannend

 

Pruisisch Blauw, Philipp Kerr, Boekerij, 2017****

Deze auteur maakte naam en faam met ‘De Berlijnse trilogie’. Maar mij intrigeerde de titel van dit minder bekende werk van Kerr omdat net dat Pruisisch Blauw ook een hoofdrol speelde in de hierboven besproken romans van Oscar van den Boogaard. Bij die auteur staat PB én voor Prins Bernhard én voor Pruisisch Blauw. Twee keer PB in een week? Toeval bestaat. Of niet?

De auteur Kerr schuwt de grote namen niet in WO II. Bormann, Heydrich, Goebbels… ze komen op het platform van de literaire actie. Dat getuigt van durf. De hoofdpersoon in zijn boeken is Bernie Gunther; een complot an sich van een mens. Is hij fascist of socialist? Heult hij met de Nazi’s? Of is hij gewoon een opportunist? Bernie is een antiheld en neemt je mee als getuige bij alle grote namen van het nieuwe Duitsland eind de jaren 30. Je wordt meegenomen in een roman à la Spielberg en je leest en leest tot je bijna gelooft dat wat hij beschrijft ook realiteit was in de Duitse schimmige onderwereld.

Zijn stijl is op het randje van hilarisch. Niet erg gekuist maar vreselijk associatief. Er zijn twee keuzes: of je giert van het lachen bij bepaalde stijlfiguren of je gooit het boek weg na tien bladzijden. Faites vos jeux!

En wat met dat Pruisisch blauw? Blijkbaar een antigif voor thallium (atoomnummer 81), een metaal dat een geliefd middel was bij en voor spionnen die dood moesten of die anderen de dood injoegen. Maar eerlijkheidshalve voegen we er aan toe dat dit pas bekend werd en officieel werd in 2003. Dus dat soort PB moeten we hier zeker met een korreltje (zout?) nemen.

Zeer goed werk ook van deze auteur: “Als de doden niet herrijzen”*****, Boekerij, 2009. Gelauwerd met de titel van ‘Thriller van het jaar 2010’ door VN Detective & Thrillergids.

 

De Stille dood, Volker Kutscher, The House of books, 2019****

Een toevallige aankoop en met plezier gelezen. Het verhaal speelt zich af in Berlijn (1930). Tijden veranderen zowel wat betreft politiek als techniek. Dat is de geniale vondst wat dit boek echt leuk maakt. De overgang van ‘stomme’ film naar de gesproken versie en hoe ‘stom’ de wereld in elkaar zit bij machthebbers en diegene die hunkeren naar meer macht of anderen die blijven hangen bij traditie. Wie veel whodunits leest, zal rap weten hoe de vork in de steel zit. Maar dit neemt het leesplezier niet weg. Het boek speelt zich af in een Berlijns film- en zakenmilieu, leest als een ‘Silent Witness’ en is correct qua stijl. Nee, geen literaire thriller. Eerder een apart spannend verhaal mooi geplaatst en gescreend in een collectief verleden. Het vleugje romantiek was er misschien net te veel aan. Stomme film, remember?

 

Non-fictie

 

Hydropolitiek, Haroon Sheikh, Boom, 2019*****

Water is belangrijk. Droogte, overstromingen, een variabele zeespiegel… is onderwerp van veel denken. De auteur neemt hiervan kennis en start met ‘water’filosofen zoals Ten Bos en Sloterdijk. Maar dit boek gaat niet over het klimaat. Hier lezen we over politieke belangen om en rond oceanen en zeeën. Hydropolitiek als uitgangspunt voor de toekomst. Sheikh maakt een onderscheid tussen geopolitieke landen zoals bv. Rusland of (tot voor kort) China en hydropolitieke landen zoals bv. Indonesië, Japan, het Verenigd Koninkrijk, de VS en… Nederland. In zeven hoofdstukken worden landen palend aan zeeën en oceanen uitgelicht vanuit een historisch, economisch, politiek gekoppeld aan een beetje futuristische visie. Dat maakt dat heel veel landen op de wereldkaart een eigen geschiedenis krijgen vanuit hun maritiem verleden.

Dit is een boek voor wakkere wereldburgers. Wat zijn belangen die nu en straks spelen: welke landen hebben kansen en welke verliezen terrein? Sheikh schuwt de controverse niet en dat maakt het net boeiend. Hij pleit voor landen die aan hydropolitiek doen: open grenzen, soft power en inspelen op invloeden van buitenuit. Geslotenheid geeft geen toekomst, aldus de auteur. Ook voor mensen die (straks) ver reizen, kunnen hier een beknopte, maritiem getinte historiek lezen van landen grenzend aan zeeën en oceanen. En dat zijn er echt wel veel.

Het boek leest vlot al werkt de opsomming van feiten soms wat vertragend. Het is beter dit boek als naslagwerk te gebruiken voor wie een ‘zee’-land aandoet, voor wie wat meer wil te weten komen over maritieme belangen. Voor mij alvast een meerwaarde in mijn boekenkast!

 

Het deel en het geheel, Werner Heisenberg, Lemniscaat, 2019***

Heisenberg is een fysicus die aan de basis ligt van het ‘onzekerheidsprincipe’. Hiermee vormt hij met Einstein, Bohr en Pauli het magische kwadraat van een natuurkundige revolutie die tot op heden de wereld schokt en verandert. Tot circa 1900 was de wereld lineair en redelijk ‘eenvoudig’: de klassieke mechanica à la Newton en Keppler gaven ons een beeld van ver en dichtbij. Een vertrouwd beeld gezien de appel nooit ver van de boom valt. Daar kwam in de eerste helft van vorige eeuw verandering in. Opeens leek niets meer continu en waren niet alle grootheden tegelijkertijd meetbaar. Energie bestond uit kleine pakketjes, quanta. Ruimte en tijd werden gelijke dimensies en snelheid veranderde de perceptie van ruimte en tijd.

Wie waren die natuurkundigen? Waarover praatten ze onderling? Je hoort gesprekken, je leest over wandelingen en onderlinge discussies stap na stap. Dit boek vraagt een beetje inzicht in natuurkunde maar gaat veel meer over de ethische, filosofische en politieke vragen waarmee deze wetenschappers zich toen al van bewust waren. In zekere zin is het ontroerend te weten dat deze grote ‘revolutionairen’ ook bezig waren met de eeuwig menselijke vragen en twijfel hun deel was. Blijf ik in Duitsland of ga ik naar de VS? Nazi-Duitsland kwam op. Wie bleef, werd verdacht. Wie vertrok, zoals Einstein, werd omarmd in het Manhattan-project.

Dit boek krijgt drie sterren en verdient er tien. Slechts drie omdat de entry niet eenvoudig is. Tien omdat dit een superdocument is van wat positieve wetenschap ook is; namelijk een grondig nadenken over de wereld, in de brede zin van het woord. Exacte wetenschap als humane bezigheid, in coronatijden niet verrassend eigenlijk.

 

Gelezen 4671 keer Laatst gewijzigd op Zondag, 07 juni 2020 12:29